Kodeks etyczny - propozycja dokumentu

I. Wstęp

Misją Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego jest prowadzenie badań naukowych i kształcenie studentów. Skuteczna realizacja tej misji wymaga od środowiska akademickiego, z jednej strony, ciągłej łączności z nauką światową, z drugiej zaś, konsekwentnej wierności tradycji akademickiej - wierności etosowi badacza i nauczyciela.

W etos badacza i nauczyciela, poza poszukiwaniem prawdy, wpisana jest również służba dobru wspólnemu oraz obowiązek kształtowania i upowszechniania pozytywnych wzorów postępowania, dobrych obyczajów i akademickiej solidności. To z tych powodów każda wspólnota akademicka od stuleci cieszy się specjalnymi względami: wolnością badań naukowych, swobodą poszukiwań twórczych, wolnością myśli i wolnością słowa naukowego.

Z tradycyjnymi przywilejami akademickimi zawsze jednak łączyła się odpowiedzialność. Była to odpowiedzialność za losy ludzkości, losy narodów, losy kultury, losy młodego pokolenia i losy akademickiej wspólnoty. Pielęgnowanie tej tradycji należy do podstawowych powinności każdego pracownika Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Należy dążyć, aby zwłaszcza w środowisku nauczycieli akademickich kompetencja w wybranej dziedzinie wiedzy (dyscyplinie naukowej) nie pozostawała w sprzeczności z kwalifikacjami natury moralnej i elementarnymi normami moralnymi. Ten, kto jest autorytetem z powodu swojej wiedzy, dokonań artystycznych lub technologicznych umiejętności, powinien być autorytetem także w perspektywie moralnej, a więc z powodu jego mądrości, prawości, bezinteresowności, rzetelności, bezstronności, odpowiedzialności, lojalności, życzliwości, szlachetności i wielkoduszności.

Dzięki temu, tj. wytwarzając i upowszechniając moralnie pożądane wzorce zachowań osobowych i obywatelskich, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski będzie nie tylko ważnym centrum naukowym i edukacyjnym, ale coraz skuteczniej będzie pełnił również istotne funkcje wychowawcze, obyczajowe i kulturotwórcze.

II. Zasady postępowania nauczycieli akademickich zatrudnionych w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie

1. Nauczyciel akademicki, poza przestrzeganiem norm i przepisów prawa, zobo-wiązany jest także do przestrzegania podstawowych zasad etycznych, pielęgnowania etosu akademickiego oraz stosowania się do dobrych obyczajów i praktyk życia akademic-kiego w kraju i na świecie.*

2. Nauczyciel akademicki winien nieprzerwanie wzbogacać swoje naukowe kompetencje, doskonalić swoje umiejętności dydaktyczne, nienagannie wykonywać powierzone mu funkcje i godności akademickie oraz zawsze i wszędzie troszczyć się o dobre imię, autorytet, pomyślność i pozytywny wizerunek swojej Almae Matris.

3. Nauczyciel akademicki zatrudniony w UWM nie może wykorzystywać symboli Uniwersytetu do innych celów niż te, które wynikają ze stosunku pracy.

4. Nauczyciel akademicki UWM powinien szanować zasady godnej rywalizacji i zdrowej konkurencji, w szczególności, nie powinien brać udziału w tworzeniu konkurencyjnych kierunków studiów oraz wykorzystywać cudzych programów kształcenia.

5. Zatrudnienie u innego pracodawcy nie powinno kolidować z obowiązkami dydaktycznymi oraz naukowymi w UWM i nie może mieć negatywnego wpływu na jakość kształcenia oraz wykonywanie pozostałych obowiązków, które wynikają ze stosunku pracy.

6. Praca na rzecz innego pracodawcy nie może obciążać budżetu UWM. Korzystanie z aparatury lub pomocy dydaktycznych jest możliwe na zasadzie odpłatności regu-lowanej wewnętrznymi zarządzeniami Uczelni.

7. Nauczyciel akademicki, które jest członkiem Senatu i pełni istotne funkcje kierownicze w UWM, nie powinien pełnić równorzędnych lub podobnych funkcji w innych szkołach wyższych.

8. Nauczyciel akademicki UWM jest zobowiązany do bezwzględnego poszano-wania praw autorskich i cudzej własności intelektualnej, a także do szczególnej wrażliwości i otwartego reagowania na przypadki plagiatu i intelektualnej nieuczciwości.

9. Nauczyciel akademicki, zwłaszcza ze stopniem doktora habilitowanego lub tytułem naukowym profesora, powinien czuwać nad przestrzeganiem zasady wolności badań naukowych i poszukiwań artystycznych oraz sprzyjać powstawaniu prac twórczych, oryginalnych i samodzielnych.

10. Nauczyciel akademicki UWM nie powinien upowszechniać informacji niepawdziwych, niesprawdzonych lub fragmentarycznych, w szczególności takich, które mogą naruszać pozytywny wizerunek Uniwersytetu.

11. Główną podstawą oceny nauczycieli akademickich powinien być ich dotychczasowy dorobek naukowy, osiągnięty poziom naukowej i dydaktycznej kompetencji oraz dokonania organizacyjne i wychowawcze. Na ocenę pracownika przez jego przełożonych nie mogą mieć wpływu okoliczności natury osobistej i pozamerytorycznej.

III. Dobre obyczaje w relacjach międzyludzkich

1. Członkowie społeczności uniwersyteckiej powinni odnosić się do siebie z należytym szacunkiem, wzajemnie respektować przysługujące im prawa i godności, a także wspierać się wzajemnie życzliwą radą i konstruktywną krytyką.

2. W imię tradycyjnej akademickiej wolności i otwartości, nie można też pozwolić, aby ktokolwiek był piętnowany lub, dla odmiany, pozytywnie wyróżniany z powodów rasowych, religijnych, wyznaniowych, etnicznych, politycznych lub światopoglądowych, także z powodu płci albo wieku.

3. Relacje pomiędzy nauczycielami akademickimi a studentami i innymi pracownikami UWM powinny się opierać na wzajemnym zaufaniu, poszanowaniu godności każdego członka społeczności uniwersyteckiej oraz wspólnocie celów poznawczych i edukacyjnych.

4. Kształtowaniu i utwierdzaniu właściwych relacji między członkami wspólnoty akademickiej winna towarzyszyć możliwie największa przejrzystość kompetencyjna. Należy o nią zabiegać zarówno w wymiarze personalnym, jak i instytucjonalnym. Pozwoli to skutecznie eliminować nadużywanie stanowisk i funkcji, zjawisko mobingu oraz zachowania korupcjogenne. Eliminowanie tego rodzaju negatywnych zjawisk należy do podstawowych powinności pracownika nauki i nauczyciela akademickiego.

5. Nauczycielowi akademickiemu nie wolno podważać autorytetu swoich przeło-żonych i kolegów oraz ich naukowych kompetencji i uprawnień. Dyskusje, polemiki i krytyczne opinie - także wtedy, gdy mają charakter pozamerytoryczny - winny być maksymalnie zobiektywizowane, dobrze uargumentowane i oparte na zasadach krytycyzmu naukowego.

6. Nauczyciel akademicki powinien unikać zachowań konfliktogennych, skłócających środowisko, psujących dobry wizerunek osób lub instytucji.

7. Troska o kulturę słowa, w tym zwłaszcza kulturę języka ojczystego, należy do niezbywalnych powinności nauczyciela akademickiego i każdego członka naszej uniwersyteckiej wspólnoty.

IV. Upowszechnianie dobrych obyczajów

1. Upowszechnianie dobrych obyczajów i praktyk winno się dokonywać nieprzerwanie oraz na każdym poziomie życia akademickiego i w każdym jego wymiarze: zarówno wtedy, gdy pracujemy, jak i wtedy, gdy odpoczywamy lub świętujemy.

2. Wrażliwość moralna i dobre obyczaje akademickie oraz ich upowszechnianie winny stać się obszarem szczególnej troski nie tylko władz rektorskich i Senatu Uczelni, ale również Dziekanów i Rad Wydziałów oraz opiekunów lat studiów i studenckich kół naukowych.

Za dobry punkt odniesienia dla katalogu takich zasad i norm może posłużyć, w szczególności, zbiór powinności i zaleceń zawartych w: (1) opracowanym przez Komitet Etyki w Nauce PAN dokumencie „Dobre Obyczaje w Nauce", (2) opracowanym przez Fundację Rektorów Polskich Kodeksie „Dobre praktyki w Szkołach Wyższych" oraz (3) opracowanej przez Komisje Europejską „Europejskiej Karcie Naukowca".

źródło: UWM